XANÎ’DE GÜNEŞ’İN DEĞERİ(5)
Güneş bazen de, yıldızlar ordusunun ve doğup batan her şeyin kumandanı olur; Göğün dördüncü katın sultanı olur ve bir satranç oyuncusunun rolüne girerek Ay’ı ve tüm yıldızları ışığıyla mat edip ışığının içinde gizler. Xanî Mem û Zin eserinde Bey ile Memo’nun satranç oynamalarının anlatıldığı 43.bölümünün başında o günün sabahında Güneş’in doğuşunu şöyle anlatmıştır:
“Yıldızlardan oluşan ordunun başkomutanı
Doğan ve batan bütün gezegenlerin başkanı
Dördüncü çarkın tahtında ki o sultan(61)
Çıkıp ta göründüğü zaman doğudan
Satranç oynayan ay’ı ve yıldızları
Yeşil yaygı üzerine tümüyle onları
Paytak gibi üne sürdüğü ışığıyla mat eyledi
Sanırdın ki hepsinin ışığının içinde gizlidir.
(61) ”dördüncü çark”tan maksat, Güneşin yer aldığına inanılan göğün dördüncü katıdır.C.B
