MEHMET HANİFİ ALIR yazıyor
KÜRT TARİH VE KÜLTÜRÜNDE (MÎR, AŞİRET, AĞA) İLE (SEYYİD, ŞEYH) VE MELELER'IN (DİN ALİMİ) ROLÜ, BUGÜNE YANSIMASI VE ŞİMDİKİ GERÇEKLİK
Başlıklı yazı dizimizin 14.cüsü
GENÇLİK HAREKETLERİ VE PAZARLAMACİ AĞALAR DÖNEMİ (1960-2000)=40 YIL
1960 darbesinden sonra, Türkiye’de her 10 yılda bir darbe geleneği devam edecektir. 90’lara kadar devam eden iki kutuplu dünya, sosyalist devrim rüzgari, 90’dan sonra yerini tek kutuplu küresel güç rüzgarina bırakacaktır. Türkiye’de ise Kürt siyasetinde bir tarafta yeni modernist hareketler diğer tarafta da tam da geleneksel sayılmayacak siyaset tarzı.
Türkiye İşçi Partisi açılımı ile başlayan onlarca legal, illegal, silahlı, silahsız, İç dış destekli veya desteksiz Kürt; kurum, kuruluş, dernek, örgüt ve yapıları kurulup, sonuçta çatışmalı süreç devreye girecektir. Diğer tarafta da ağa, şeyh, aşiret reisi ekseninde siyaset.
Kürt dil kökeninde mir, beg, şeyh, seyyid, mele, reis, kek vardır. Ama ağa kelimesi anlaşılan Kürtçeye sonradan girme olasılığı yüksektir.
Kürtçe’de Ağa, Şeyh, Kek ne anlam ifade ediyor?
AĞA: Moğolcada AKA, Farsça’da ( آقا ) AQA olarak bey, beyefendi anlamında kullanılıp, Türkçede de ağabey de görüldüğü gibi bey, abi anlamında kullanılır. Kürtçede ise daha çok toprak sahibi beyi, feodal beyi ifade etmektedir.
KEK: Daha çok ağabey, bey, yüce anlamını ifade etmektedir. Muhtemelen, İranlıların Keyhüsrev dedikleri, Kekhüsrev anlamındadır. Irak Kürtleri, Kek Berzani diyorlar, hatta Serhat Bölgesi’nde kadınlar, birine yalvarırken Tû xatrê Kekê filan diye istirhamda bulunurlardı.
ŞEYH: Arapça bir kelime olup Araplar, yaşlı, saygıdeğer yani asıl Kürtçedeki KEK anlamında kullanılırken, Kürtler şeyh kelimesini seyit, mürşit daha çok genetik bir anlam yükleyerek kullanıyorlar.
Bu 40 senelik süreç içinde yeni bir ağa tiplemesi türeyecektir. Fotör şapka takan, resmi kurumlarda etkili olan, varlıklı, etkili ama kurulu nizam, bunlara sosyolojik geri bir konum olarak bakacaktır. Filmlerde cahil, gaddar, geri, acımasız veya Kemal Sunal filmlerinde görüldüğü üzere güldürü malzemesi olarak bakacaktır. Diğer tarafta ihtiyaç duyduklarında ayrı bir konumda aparat olarak da değerlendirileceklerdir
Bu yeni ağa tiplemesi, daha çok PAZARLAMACİ AĞA diyebileceğimiz bir tipoloji. Kürt sol Çevreleri bunlara daha çok muhbirlik ve devletin rantiyla geçindikleri için HESTİKOJ (Kemikçi) diyorlardı. Bunun yanında Kürtlerin asil aileleri her zaman asaletini korumuştur.
PAZARLAMACI AĞALAR, seçim dönemlerinde partiden partiye dolaşıp bağlı olduğu ilin, ilçenin, beldenin veya mahallenin nüfusundan çok çok fazla oy kellesinin olduğunu yer istediğini veya bunu satabileceği pazarlamasını yapıyorlardı. Bazen sonuç da alıyorlardı!
