DOÇ.DR.ŞAHABETTİN ÖZTÜRK DOĞUBAYAZIT'IN TARİHİ VE TURİSTLİK PIRABELEK (ALACA) KÖPRÜSÜNDE
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık Bölümü Restorasyon Ana Bilimdalı Öğretim Üyesi Doç.Dr.Şahabettin Öztürk beraberinde öğrencileriyle birlikte Doğubayazıt'a bir gezi düzenlediler.
Doç.Dr. Şahabettin Öztürk'ün onarımında büyük emekleri olan Doğubayazıt'ın Tarihi ve turistlik köprü olan Pırabelek'i(Alaca köprü)ziyaret ederek Köprünün tarihçesini öğrencilerine anlattı.
Tarihi ve turistlik Pırabelek (Alaca) köprüsünün onarımında büyük emekleri olan sigortacı Nuri öztürk'te Tesadüfen o gün ailesi ile birlikte arazilerinde bulunan ( Alaca) Pırabelek köprüsümdeydi.. Her iki dost burada bulaşmanın mutluluğunu yaşadılar.
Haber:Halkın Sesi M.Salih Çakar-Umut Salman
1.Mayıs 2016 yılında köprünün onarımı nedeniyle gazetemizde köprünün tarihçesiyle ilgili şu yazı yayınlanmıştı.
DOĞUBAYAZIT'IN TARİHİ VE TURİSTLİK MEKÂNLARINDAN
PIRA BELEK (ALACA KÖPRÜ)
KÖPRÜNÜN TARİHÇESİ:
Doğubayazıt İran transit karayolunun 7. km. sinin kuzeyinde yaklaşık 1.200 metre uzaklıkta sazlık çayı (Sarı Su) üzerinde yer alan uzunluğu 34.00 metre, genişliği 4.33 metre, su kotundan yüksekliği 5.00 metre kot açıklığı 6.17 metre olan aynı seviyelerde iki köprüyü birbirine bağlayan ve Ağrı dağının eteğindeki Pıra Belek (Alaca Köprü) Beyazıt Miri Mir Muhammed Pır Bela tarafından yaptırılmıştır.
Mir Muhammed Pır Bela ünlü Kürt Filozofu Ehmedê Xanî'nin de hayır dualarıyla 1674 yılında İshak Paşa Sarayı'nın birinci bölüm temeli atılışından çok önce İshak Paşa Sarayı'nda kullanılan siyah taşları Ağrı Dağı'ndan getirmek için bu köprüyü inşa etmiştir. Köprünün inşası İshak Paşa Sarayı'nı yapan ustalar tarafından yapılmıştır. Zira İshak Paşa Sarayı'nı yapan ustaların İshak Paşa Sarayı'nda ki taşlar üzerindeki usta işaretleri bu köprüde de mevcuttur.
Ünlü düşünür Ehmedê Xanî zaman zaman köprüye gelip, köprünün yanındaki sazlıktaki kamışlardan kendisine okka kalem hazırladığını kendi eserlerinde belirtmiştir. Ayrıca Xani köprüde oturarak ,köprünün yanı başında bu sazlıktaki yaşamı da ele alarak bir yazı yazmıştır.
Köprünün yaklaşık 20 metre güneyinde 6.00x6.00 metre ölçülerinde kare planlı bir yapı kalıntısı mevcuttur. Bu kalıntı İshak Paşa Karakoludur.
Karakol köprünün güvenliğini sağlamak amacıyla Osmanlı devletinin son dönemlerinde inşa edilmiştir. Kürt Hamidiye alayları tarafından da kullanılmıştır. Cumhuriyetin kuruluş tarihi sonrası da bu Karakol önemini daha çok arttırmıştır. Ağrı Dağı baş kaldırışında devlet yetkilileriyle, Ağrı Dağı baş kardırışı liderlerinden Broyo Hesike Telli (Brayim Ağa), İhsan Nuri Paşa burada zaman zaman görüştükleri bilinmektedir.
Köprünün zaman içerisinde bakımsızlık nedeniyle köprünün memba, mansap cephesinin kesme taş kaplamalarının tabliyesi korkulukları ile memba kemer kesme taşları tümü sökülmüş günümüzde oldukça harap bir konumdadır. Köprünün tempan duvarları tabliyesi kaplaması ve korkulukların tümü yıkık bir vaziyettedir. Zaman zaman doğal nedenlerle köprüden kopan taşlar köprünün altında akan gür su nedeniyle sürüklenmiştir. Bu köprü Mehmet Emin Öztürk'ün arazisi içerisinde görülmektedir. Bir tarih ve doğa hayranı Nuri Öztürk ise suda sürüklenen taşları kıyıya çekerek yok olmasını önlemiştir.
Bu köprüde inceleme yapan Van Mimarlar Oda Başkanı Mimar Doç.Dr.Şahbettin Öztürk köprünün memba ve mensap restitüsyonunu yaparak köprünün yeniden restorasyon yapılmasına dikkat çekmiştir
TARİHİ KÖPRÜ İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR
Uzun yıllardır gazetemiz ile Pıra Belek (Alaca Köprü)'nün üzerinde kurulu olduğu arazi sahipleri, Ahmet ve Nuri Öztürk kardeşlerin yoğun çabaları neticesinde ilçemizde her yıl yapılan geleneksel hale gelen sempozyumlar da köprünün yazgısına terk edildiği dile getirilmiştir.
Yapılan bu çabalar sonucunda, Prof.Dr. Oktay Belli hocanın başkanlığında yapılan sempozyumlar da işin ehlisi olan Van Mimarlar Odası Başkanı Şahabettin Öztürk'ün yapmış olduğu çalışmalar meyvesini vermiş olup; nihayet köprünün onarım ve gerekli restorasyon çalışmaları Erzurum Karayolları 12.Bölge Müdürlüğünce ihalesi yapılmış; ihale Erdoğan Gül Yapı İnşaat firmasında kalmıştır.
KÖPRÜNÜN MİMARI YAPISI
Köprünün yapısı geleneksel şarkı mimarı tarzda yapılmıştır. İshakpaşa Sarayının yapımında çalışan ustalar bu köprünün yapımında emek vermişlerdir. Çünkü İshakpaşa sarayını inşa eden ustaların turabı bu tarihi köprünün taşlarında bulunmaktadır. Köprü Örtülü'den getirtilen siyah taşlar ile Kotiz köyünden getirtilen beyaz taşlarla örülmüştür .Bu yüzden buraya Pıra Belek(Alaca köprü) denilmektedir.
TARİHİ KÖPRÜNÜN ONARIMI BAŞLIYOR
Araştırmacı-Yazar Cevdet Baycan ile arazi sahipleri Turizmci Ahmet Öztürk ve sigortacı Nuri Öztürk köprü mahalline giderek, yüklenici firma yetkilisi Harita Mühendisi Muhsin Karaman'ı ziyaret ederek, çalışmalar hakkında bilgi alışverişinde bulundular.
Yıkılmaya yüz tutmuş olan köprünün geçmiş tarihçesi konusunda kendisine bilgi verilerek, yeniden inşası sırasında gerekli manevi desteği vereceklerini belirtmişlerdir.
350 yıl önce, İshakpaşa Sarayı ile birlikte Beyazid Miri Mir Mıhemmed Pır Bela tarafından Sarayın siyah taşlarının bulunduğu örtülü köyü taş ocağından getirilmesi için inşa edilen, köprünün yapımında kullanılan taşların getirilmiş olduğu taş ocaklarının yerleri de Muhlis Karamana tarif edilmiştir.
Bundan bir süre öce İshakpaşa sarayı ile Pra belek(Alaca köprü)'nün yapımında kullanılan taş ocakları Doğubayazıt eski Kaymakamı Nurettin Dayan'ın oluşturmuş olduğu bir heyet ile taş ocakları yerinde görülmüş, inceleme sonucunda, Doğubayazıt Kaymakamlığı ile Ağrı İl Özel İdare Genel Sekreteri Cesim Gökçe tarafından yolu kapalı Kotiz mezrası mevkiinde bulunan beyaz taşların bulunduğu ocak yolunun açılması için çalışmalar başlatılmıştır.
Nihayet Pıra Belek(Alaca Köprü) bugünki görünümüne kavuşmuştur.
SONUÇ:
Bu köprünün yeniden eski haline dönüştürülmesinde emeği geçen herkese Halkın Sesi Gazetesi olarak şükranlarımızı bildiririz.Halkın Sesi haber
KÖPRÜNÜN ESKİ GÖRÜNÜMÜ
