XANÎ’DE SEVGİ
Xanî’nin görüşüne göre,nasıl ki evrenin merkezi ve yaratılışın amacı insansa,yaşamın özü de sevgi;sevgidir ki yaşama besin verir; sevgisiz yaşam yavandır,anlamsızdır.Ne var ki sevgi,tek yanlı değildir;Allah,sevilenlerle sevenleri karşılıklı yaratmıştır.Gül ile bülbül,mum ile pervane,gönül çeken yarlar ile dert çeken aşıklar,hepsi yaşamın parça ve bölümleridirler;hepsi Allah tarafından yaratılmışlardır ve yaşam onlarla süslenmiştir. Xanî, Mem û Zin eserinin ikinci bölümde bu varlıkları karşılaştırdıktan sonra Allah’a şöyle der;
“Gönüllere dolan şu aşkı,şu sevgiyi
Sen değil misin yaratıp karşı karşıya getiren
Ve sen değil misin birbiriyle denkleştiren!”
