Gazeteci-Yazar Cevdet Baycan Filozof Ehmedê Xani hakkında yaptığı çalışmalarından dolayı Çağdaş Gazeteciler Derneğince düzenlenen ödül töreninde Özel Jüri Ödülüne laik görüldü.
Ödülünü TRT Tutak muhabiri ve Çağdaş Gazeteciler Derneği yönetim kurulu üyesi Solmaz Kılıç'tan alan Cevdet Baycan kürsüye gelerek Ehmedê Xani'ye göre sevgi, güzellik ve aşkı anlattı.
Baycan'ın konuşması şöyle; Böylesine güzel bir gecede, böylesine güzel insanların bulunduğu bir toplumda bölgemizin değerli düşünürü ekonomi konusunda ekonomist, sosyal alanda sosyolog, eğitim alanında eğitimci ve aynı zamanda bir pedagog olan dini anlamda ulama olan Kürt Filozof Ehmedê Xani'nin sevgisini, güzelliğini ve aşkını özet bir şekilde size anlatacağım.
Ehmedê Xani'ye göre sevgi nedir? Ehmedê Xani göre sevgi tıpkı dünya merkezinin yaratılmasının amacı insansa, yaşamın özü de sevgidir. Sevgi öyle bir şeydir ki yaşama ruh verir, gıda verir. Sevgisiz insan düşünülemez. Ama sevgi tek taraflı değildir. Karşılıklı yaratılmıştır. Tıpkı mum ile pervane gibidir. Tıpkı gönül çeken yaranlar ve dert çeken aşıklar gibi. Hepside Allah tarafından yaratılmıştır. Yaşama renk katmıştır.
Ehmedê Xani, Mem û Zin eserinin ikinci bölümünde şu beyitiyle sevgiyi izah eder.
Gönüllere dolan şu aşkı şu sevgiyi
Ve kollara zincir olan şu zülfü şu örgüyü
Sen değil misin yaratıp karşı karşıya getiren
Ve sen değil misin birbiriyle denkleştiren
Xani ye göre güzellik ise sevgiyi tamamlayan bir unsur olarak görülmektedir. Sevgisiz nasıl yaşam olmuyorsa güzellikle olmayan bir sevgide düşünülemez. Herkesin sevgiye ihtiyacı var şeyhlerin, ağaların, beylerin, ırgatların dolayısıyla güzelliğe ihtiyacı olmayan kimseyi düşünemeyiz. Ehmedê Xani'nin yine Mem û Zin eserinin 8. bölümünde güzelliği şu beyitiyle ifade eder,
İster şeyhler, ister beyler, ister hocalar olsun
Yada dervişler, zenginler, fakirler olsun
Yoktur güzelliğe istekli olmayan kimse
Ve yoktur kavuşmayı arzulamayan kimse
Ehmedê Xani ye göre güzellik iki çeşittir. Biri edebi güzellik, sonsuz bir güzelliktir. Buna biz manevi güzellik diyoruz. Diğeri ise bedensel güzellik buda içi boş ve kof güzelliktir. Güzellik iki çeşit olunca istekte iki çeşit olur. Ama amaç birdir. Ehmedê Xani yine Mem û Zin eserinin 9. bölümünde şöyle ifade eder;
Kimi canı için ister cananı,
Kimi cananı için verir canı
Xani'ye göre aşk ise insanın ahlakını tertemiz yapar. Öyle bir aşamaya geliyor ki insanın gönlü sevgi ve iyilikseverlikle dolar. Tıpkı bir ayna gibi durulaşır. O zaman insan kin, adavet, düşmanlık hissetmez. Düşmanını bile affeder. Bakınız Mem û Zin eserinin 54. bölümünde özgürlük simgeli Zin halk ve demokrasi simgeli Mem'in ölümünü yani toprağa verilirken, fesat Beko var ya fesat Beko günümüzde nice modern Beko'lar var. Beko'nun naşı da getirilir oraya. Ve Zin beye döner otorite olan Tacettin beye hitap eder. Sakın bunun hakkında kötü düşünmeyin. Sakın bunun anılarını kötü olarak algılamayın. demek ki Xaniye göre Zin'in bu şekilde düşünmesi aşkın zorluğundan ileriye gelen aşk öyle tertemiz yapmış ki öyle aydınlatmış ki içinde hiç bir kötülük kalmamıştır. Tıpkı diyor
Haşa aşktan pişmişlerden başka
Asla ki aşktan yanmışlardan başka
Bir kimseye bu kadar çektirmiş cefa
Bir kimse bu kadar göstersin vefa
Bakınız Mem'in zindana atılışında bey tarafından affedilişinde özgürlüğe haykırışı halk oluşuna haykırışı da bir aşkın eseridir.
Şöyle bir beyit vardır. Diyor ki;
Ez na çime hezreta çu mîran
Ez na bime bendeyê esîran
Mîrê ku mırın hebit, ne mîre
Mazuli hebit, ewî esire
hiçbir beyin huzuruna gitmem ben
Ve esir olana kölelik etmem ben
Bey ölümlüdür bir bey
Ve esirdir azleden bir bey
Burada Mem affedilir. Ama kabul etmez. Zira der ki bey padişahın iki lafıyla atanan bir kimsedir. Ben ise aşk şerbetini içmiş şahlar şahıyım. Şahlar şahını kim affedebilir. Ben halkım. Ez gel'îm, gel'îm, gel'îm. Yani halk oluşunu haykırıyor.
Çağdaş Haber Ajansı - Taner Ertik
Gazeteci-Yazar Cevdet Baycan'ın konuşmasını videolar bölümünden izleyebilirsiniz.
