Doğubayazıt'lı Karadeniz’liler!...

26 Mayıs, 2020 07:40 •Güncelleme: 26 Mayıs, 2020 07:40

Doğubayazıt'lı Karadeniz’liler!...

Gelin hep birlikte 40-50 yıl önce Doğubayazıt Yaşamına dönelim…
O dönemde Doğubayazıt, Çifte pınar,Uluyol ve Koçkıran mahallesinde oluşan 5-8 bin arası bir nüfusu vardı.
Kentin en büyük caddesi bugünkü İsmail Beşikçi caddesiydi. Bu cadde Belediye önünde başlar bugünkü Güven Caddesinin kesiştiği iki kuyumcunun bulunduğu yerde son bulurdu.
Bu caddenin ötesi bomboştu. Bu boşlukta sonradan Ziraat Bankası yapıldı.
Kentin Baycan’lar evlerinin 200 metre aşağıda 1958 yılında yapılan dönüşümlü su kanalları vardı.
Bu kanal İran’a giden Sarı su ve Şexulu suyunu İran sınırından Doğubayazıt ovasına akışını sağlamaktı.
Bu kanalın açılışını sağlayan DP hükümetinde Milli Eğitim Bakanı, Adalet Bakanı ve Başbakan Yardımcılığını yapan hemşerimiz merhum Celal Yardımcıydı.
Her nedense 1960 ihtilalı ile birlikte yine rahmetli Celal yardımcı’nın açtırdığı sanat okulu kapatıldığı gibi, bu kanalda atıl bırakıldı.
Kentte elektrik yoktu.1959 sonlarına doğru jeneratörle çalışan salt kaymakamlık caddesin aydınlatan bir elektrik sistemi kurulmuştu.
14-17 nolu gaz lambaları geceleri evleri aydınlatırdı. Lüx olanlar gerçekten lüx’tü…
O dönemde Doğubayazıt ovasına “Zor Osman Paşa Arkı”yaşam verirdi. Şu andaki ovanın çoğunluğu sazlıktı. Sazlık binbir çeşit kuş türlerine ev sahipliği yapardı…
“Zor Osman Paşa Arkının” Diyadin Aşağı Tütek köyünde yere batarak yönünü Van gölüne çevirmesi ile 50 yılda sazlık hemen hemen yok oldu…
Bu arkın bir kolu Meryemana köyünden Doğubayazıt içene akardı…
O dönemdi Doğubayazıt’ın nüfusunu 3/1 oranında Karadenizli Doğubayazıt’ılar oluştururlardı.
Ticaret, hububat satımı,ekimi,sebzecilik,meyvecilik,otelcilik ,fırıncılıkla,nakliyecilikle, çeltikçilik,hancılıkla, uğraşırlardı.
Bu aillerden bir kaçını tanıtmak istiyorum:
Yunus Öksüz-Rize’li- Doğubayazıt’ta ilk otel sahibi. adı Turistlik otel idi
Salih Öksüz-Rize’li. Yunus Öksüz’ün kardeşi. Vabis marka o günki kamyonu vardı. Nakliyecilik yapardı.
Ahmet Öksüz. Rize’li.Ticaretle uğraşır.Çarşı dükkananlarının mülkiyetini yarısı kendisine aitti.Gayrimenkul zenginiydi.
Maksut güney ve oğulları Halit Güney ve Kenan Güney Trabzonluy’dular. Maksut ve Halit Güney manifatura işleriyle uğraşılardı. Kenan Güney ise Petrol İşleri Genel Müdür Yardımcısıydı.
Bugünki büyük pasaj Güney’lerin eviydi.
Halit Efendioğlu.Trabzon'luydu.Büyük çapta arazi sahibiydi.Hububat ekim işlerini yapardı.Tacir’di
Ellidokuzoğulları. Trabzonluydu. Hancı Ömer diye tanılırdı.Oğlu Davut çok iyi bir iş adamıydı.
Fikri Kalafat. Rizeliydi. Şitayer marka bir kamyonu vardı. Nakliyeciydi. OğluErdal’da benim sınıf arkadaşımdı.
Salim Şirket sahibi-Gümüşhane’liydiler.İki kardeştiler.Şirket adında bir iş yerleri vardı.Aranan her şey orada vardı.
Fırıncılar-Tümü Yusufeliliy’diler. Mahmut usta en meşhurlarıydı. Oğlu Nuri çok kalender bir kişiliği vardı ,abisi Salih terzilik yapardı. Bekir ve Hüseyin kardeşlerin Yüksel fırını vardı.
Laz Ahmet Yıldız Gümüşhaneli İsmet lordoğlunun eniştesi. Ali Dumlu’nun arazisinde sebzecilik ve meyvecilik yapardı. Komşumuzdu her akşam sepetiyle getirdiği sebzeleri komşularına dağıtırdı…
Laz ali Kasaplık yapardı.
Altıntaşlar(Laz.Erol) Babası Gürbulakta Boranların kızı ile evliydi.
Laz ismail.Rize'liydi.Mehtap lokantasının sahibiydi.Kadir usta onun ortağıydı.Çok güzel keman çalardı.Ben sağlık kolejini okuduğum yıllarda laz İsmail’de Van’da pastane açmıştı.
Şükrü Kurşunoğlu-Rizeli’ydi. Müteahhitlik yapardı.
Salih,Mesut,Kemalettin Aydın kardeşler- Gümüşhaneliydiler
Salih Aydın-Ünlü bir motor tamircisiydi
Mesut Aydın-Tedaşta çalışırdı
Kemalletin Aydın'da Belediyede muhasebeciydi(EK:Ç.Ç)
Laz Dursun-Maramgozdu.Doğubayazıt'tan evliydi(Ek.N.T)

Şakir karabekir-(yanılmıyorsam ya Rize'li veya Trabzonluydu.)O dönemdeAhmedi hani Mahallesi yeni mahalle ve sanayi mahallesi içeren arazi üzerinde hak sahibi olduğunu söylerdi.Yıllarca Erzurum Otelinde kaldı ve mahkemeleri takip etti.
Doğubayazıt’lı Karadenizli’leri birkaç örnekle yad ettik. Çoğunluğunu yazmadık. Hepside boş kubbede hoş bir seda bıraktılar…
Zaman içersinde göç dalgası başladı. Doğubayazıt Karadeniz’liler tıpkı kum taneleri gibi yurdun dört bir tarafına dağıldılar… Genellikle İstanbul’a yerleştiler.
Onları sevgi ve saygı ile anıyor. Ölenlere Allah’tan rahmet, kalanlara uzun bir ömür diliyorum.

EK:
Kemalettin Aydın Doğubayazıt,taki Karadenizlilerin yazıda adı geçmeyen isimlerle bazı bilinmeyenleri bilginize sunuyorum.öncelikle ben doğubazıt belediyesinde 8 yıl belediye muhasipliği,10 yıl evlendirme memurluğu 9 yılda özel idare müdürü olarak görev yaptım.Bir ara rahmetli fero dayı ATA'larının Gümüşhane'den geldiğini bana söylemişti,yazınızda ismi geçen Laz Ahmet lakaplı Ahmet yıldız ismet lortoğlunun eniştesi idi ve gümüşhaneliy,di taksici Neşet daha sonra kardeşi Halil Çelik vardı.Şirket bakkalı salim özenin kayın biraderi bakkal İbrahim Ateş vardı rahmetli kasap muhacır oralın dükkanının yanında idi o da uzun yıllar Doğubayazıt,ta kaldı ayrıca Bekir ve Hüseyin Yüksel kardeş değildiler Yüksel ekmek fabrikasının sahipleri idiler bu arada fırıncı Mustafa Yüksel benim kayın pederimdi allah rahmet eylesin.selamlar saygılar sunuyorum

NOT: aklıma gelenleri ve gördüklerimi ve birlikte yaşadıklarımı anlattım. Ancak unuttuklarım vardır. Ekleme isteyen arkadaşlara şimdiden teşekkür ederim.