FİLOZOF EHMEDÊ XANÎ DİYOR Kİ;
Gördünmü Tacdin nasıl savuşturdu!
Musa önümüzdeki gam denizini kuruttu.
“Tacdîn-i re dî çi reng eda kir
Musa li me behrê xem ziwa kir”
YORUM:
Gelin bu beyitin yorumunu üstat güzel insan Xanilog H.Mem’de dinleyelim:
“....X ani tasarımda Mir’in,Tacdin iyi unsuruyla daha kanunlu ve salim otirite olma güzergâhına gireceğini kurgulamıştır.
Tacdim başı beladaki Memo’yu kurtarmak için her fedakârlığa razıdır.O kadersiz Memo’nun(halk) haline”Bak alem ateşi su ile södürürken biz suyumuzu ateşle sömdüreceğiz.”,diyerek evine koştu.Siti ve çocuğunu alıp evimi ateşe verdi.Tıpkı atalarının”zerdeşt” ateşi gibi.Ateşin alevini, Figanların sedasını duyan Mir dahil herkes olay yerine koştu.Memo ve Zin bu beladan zararsızca kurtuldular.
Xanî’nin halk kurtuluş reçetesinin vazgeçilmez temel taşları bilim,kültür ve din kültürüdür.Aydınlanmanın olmazsa olmaz şartı ışıktır.Işık İlah’ın hikmetidir.Zerdüşt inancındaki ateşin sırrı ışıktır.Aydınlanma onun getiridir.Hz.Musa’nın sidre arkası ışıkta aydınlanmasının izahıdır.Ona verilen Allah emirleriyle aydınlanmayı sağladı.
Olayda Tacdin Musa benzetmesi çok anlamlı, otorite, önderlik telmihi vardır.Hz Musa nasıl denizi kurutup İbrani halkını Firavun’un elinde kurtardıysa, Tacdin’de evini yaktı.Sanki suyu ateşle suyu söndürür gibi bir işlev yaptı.Bu şekilde Memo’yu Mir’den kurtardı.(H.Mem Xanî ve Memzalar kitabından)"
