YAVUZ ÖRNEK'TEN AĞRI DAĞI VE DEPREM İDDİASI

Kişisel internet sitesinde yazılı bir açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Öğretim üyesi olan Dr. Yavuz Örnek, ‘ Ülkemizin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı hakkında belki bir bilinmeyeni burada paylaşacağız.

Büyük buzulların altında göller bulunmaktadır. Bunların Dünyadaki sayısı 140 kadardır. Antarktika kıtasındaki Vostok Gölü bunların en büyüğüdür. Buzulların altındaki kraterlerde göllerin oluşması normal bir olaydır. Alttaki buzul basınç ile devamlı erimektedir. Oluşan suyun akıp gideceği bir su yolu yoksa göl oluşturur.

Bunun gibi Ağrı Dağının üst kısmı bir kraterdir. Bu kraterin üzerinde yüzlerce metre buzul bulunabilir. Dolayısıyla buzulun zemine değen alt kısmı eriyecek ve su oluşturacaktır. Eğer bu suyun önü açık değilse buzul altında bir göl oluşur. Gölde bugüne kadar hiç keşfedilmemiş mikroskobik canlılar bulunabilir.

Antarktika’daki buzul 3500 metre kalınlığındadır. Ağrı Dağındaki buzul da yüzlerce metre kalınlığında olabilir. Bir krateri kaplamıştır. Elbette alttaki buzul eriyecektir.

Eğer Ağrı Dağı krateri içinde buzulların altında bir göl tespit edilemezse bunun bir tek sebebi vardır. Zemindeki su krater damarlarından aşağı gitmektedir. Nitekim Dağın kuzey batı yamacında yaklaşık 3600 metre yükseklikte Küp Gölü’nün suyu azalmaktadır. Bu gölün suyunun Zirvedeki buzulun zeminindeki erimesinden kaynaklandığı muhtemeldir. Bunu tespit etmek için Zirvedeki buzulun en alt kısmına zararlı olmayan herhangi bir izotopça zengin bir sıvı bırakılır. Aylar sonra bu izotop 3600 metre yükseklikteki göl suyunda tespit edilirse suyun kaynağı anlaşılır.

Krater gazı ve deprem

Buzulun altında, kraterin içinden yüzeye çok az miktarda karbondioksit gazı çıkabilir. Böyle bir gaz varsa bunun miktarındaki değişim yani artış bir depremi haber verebilir. Ağrı yöresinin deprem riski yüksek bir yer olduğu bildirilmektedir.

Buzulun yaşını tespit etmek

Krater içindeki buzulun en alt kısmına kadar 10 cm çapında sonda vurulur. Elde edilen buzul numunesi üzerinde yaş tayini yapılarak en alt kısımdaki ve her cm için buzulun yaşı tespit edilir. Buzu numunesinin her cm içindeki karbondioksit miktarından geçmişte binlerce yıl için Anadolu’nun sıcaklık grafiği çıkarılır. Diğer gazlarla birlikte izotoplar da çalışılır. Buzuldaki oksijen, argon gazı, azot ve izotop analizleri de kıymetli bilgiler verebilir.

Buzul içinde muhtemelen meteor vardır.

Her yıl dünyaya on gram ile bin gram arasında maksimum 84 bin meteor düşer. Yani her milyon km2’ye 166 meteor düşer. 10-1000 gr aralığında Türkiye’ye bir yılda düşen meteor sayısı ise maksimum 130 kadardır. 10 km2 olan Ağrı dağı buzuluna düşen meteor sayısı ise bin yılda en az 2 dir. Yüksek olduğu için hesaplananın sayının biraz üstündedir. Yükseklikten dolayı bu rakam beşin üzerinde de olabilir. Taş yanıp bitmeden buzula düşmüştür. Halbuki deniz seviyesine gelinceye kadar buzul yanıp biter. Aynı buzul yanıp bitmeden Ağrı Dağının tepesine düşer. Eğer Sibirya’ya düşen meteor uzaydan Ağrı bölgesine gelseydi yanıp bitmeden Ağrı Dağı’nın tepesine çarpardı. Meteor parçaları ve buzullar Doğu Beyazıt’a yağmur gibi yağardı. Yani yüksek kesimlere düşen meteor sayısı deniz seviyesine göre çok daha fazladır.

On binlerce yıl boyunca buzul üzerine farklı tarihlerde meteorlar düşmüş olabilir. Nitekim Antarktika üzerinde pek çok meteor bulunmuştur. Buzul içindeki bir taş çok büyük bir ihtimalle meteordur. Eğer Ağrı dağındaki buzul on binlerce yıldan beri mevcut idiyse ki buna buzulun yaş tayini cevap verecektir, buzul içinde ve zeminde bir çok meteor mevcuttur. Yüz bin yılda buzul alanına düşen meteor sayısı 200-1000 arasında bir rakam olabilir. On gramdan daha küçük buzullar hesaba katıldığında bu on bini geçer.

Alttan devamlı eriyen buzulun yerine üstten yenisi ekleniyor. Üstteki buzul yıllar sonra alt kısımda kalıyor. Bir zaman sonra içinde meteor bulunan buzul en alt kısma iner ve erir. Meteor da zemine düşer. Buzul üzerinde ve içinde izotop çalışmaları yapılabilir. Kraterin toprağı üzerine yapılacak Karbon-13 analizleri buzula meteor düşüp düşmediğini gösterir.

Dağın 3600 metre yükseklikteki göl suyunda normalin üstünde karbon-13 izotopu bulunabilir. Başka izotoplar da yüksek oranda bulunabilir.

Buzulaltı gölde mikroskopik canlılar

Buzul altında bulunabilcek gölde mikroskopik canlılar bulunabilir. Hatta bunlardan bazısı ilk kez keşfediliyor olabilir. Bu canlılar karbondioksit kullanabilirler.’sözlerine yer verdi